ว่านช้อยนางรำ หรือว่านมีดยับ  (พายับ)

ว่านนี้ไม่ใช่พืชลงหัวเหมือนอย่างว่านทั้งหลาย  ตั้งแต่สมัยโบราณมา  เรียกว่าเป็นว่านกายสิทธิ์หรือนางกวักอย่างหนึ่ง  เพราะใบย่อยหรือหูใบ ๒ หูที่โคนใบย่อยนั้น  กระดุกกระดิกได้ด้วย  มีความรู้สึก  เมื่อได้ยินเสียงตบมือเป็นจังหวะขึ้นครั้งใด

ชื่อวิทยาศาตร์

dasmodium  gyrans (Dc)

ชื่อวงศ์

          วงศ์ถั่ว  (Leguminosae)

ชื่อที่อื่น

นางรำ, ช้อยนางรำ (ไทย) แผวแดง (อรัญประเทศ)ว่านมีดยับ (พายับ) ว่านกายสิทธ์หรือนางกวัก ( โบราณ)

ลักษณะ

เป็นไม้ต้นขนาดเล็กจำพวกต้นหญ้า  ลำต้นโตไม่เกินนิ้วก้อน  ต้นสูงไม่เกิน ๑ เมตร  ผิวของลำต้นเป็นสีเทา  มีใบสีเขียวเป็นรูปไข่  ริมใบเรียบ  สุดปลายใบมน  ใบยาวประมาณ ๗ ซม.  กว้าง ๓ ซม.  ก้านยาว ๒.๕ ซม.  แต่จากใบใหญ่ลงมาตามก้านใบราว ๑ ซม.  ยาว ๒ ซม.  มีรูปร่างเหมือนใบใหญ่ทุกอย่าง  เรียกว่าหูใบ  ตรงกลางของใบเหล่านี้มีเป็นนวลสีขาว  มีดอกเล็ก ๆ คล้ายดอกถั่งแปป  แต่เล็กกว่ามาก  ดอกมีสีม่วงปนขาว  คล้ายดอกผักตบ  มีฝักแบน ๆ กว้าง ๓ ซม. ยาว ๒.๕ ซม. ในฝักมีเมล็ดตั้งแต่ ๒ ถึง ๖ เมล็ด ๆ สีดำคล้ายเมล็ดถั่วดำ  ขนาดโตราวก้านไม้ขีดไฟ  ไม้นี้สืบพันธุ์ด้วยเมล็ด

เมื่อนำเอาต้นไม้นี้ปลูกไว้ในกระถาง  แล้วเอาไปใส่ตู้กระจกไว้มิให้มีลมพัดมาถูกได้ คนดูพากันตบมือให้จังหวะ ใบอ่อนที่เป็นหู ๒ ใบข้างล่างใบใหญ่นั้น จะกระดุกกระดิก ไหวตัวได้ตามจังหวะที่มือเราตบ เหมือนมีประสาทความรู้สึก เป็นสิ่งแปลกประหลาดพอใช้

ประโยชน์

ว่านนี้ถ้าปลูกไว้ในบ้านใด เป็นเมตตามหานิยม โดยจะกวักเอาเงินทองให้เข้ามาสู่บ้านเรือนนั้น ๆ สมดังความปรารถนาของเจ้าของบ้านอยู่เสมอ

เป็นยาสำหรับฆ่าปรอทให้ตาย เป็นกายสิทธิ์อีกด้วย โดยให้เอาทั้งต้น, ราก และใบของว่านนี้มาโขลกให้ละเอียด แล้วเอากวนกับปรอทให้น้ำหนักเท่า ๆ กัน จะทำให้ปรอทเข็งตายได้

สรรพคุณทางยา

เป็นยารสเย็น แก้ฝีภายในและฝีในท้องต่างๆ

การปลูก

ใช้ขยายพันธุ์ด้วยการตอนกิ่งย่อยจากต้นใหญ่ เมื่อรากงอกแล้วจึงแยกออกปลูกในที่ดินร่วนหรือปนทรายหรือจะปลูกลงในกระถางก็ได้ เป็นไม้สำหรับปลูกไว้ดูเล่น ๆ และค่อนข้างหายากสักหน่อย หรือจะใช้เมล็ดเพาะก็ได้

บทคัดลอกจาก “ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีปลูกว่าน” โดย สมาคมพฤกษชาติแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์

รวบรวมและเรียบเรียงโดย นายเลื่อน กัณหะกาญจนะ

เผยแพร่โดย ทีมงาน www.farmssb.com