ว่านไฟ

Zingiber cassumunar (Roxb) วงศ์ขิง (Zingiberaceae)

ลักษณะ

ใบเล็กยาวปลายใบแหลมคล้ายใบขิงมาก ลงหัวเป็นแง่งโตติดต่อกันเป็นพืด หักหัวออกเนื้อในเป็นสีเหลืองอมเขียว กลิ่นหอมร้อน ต้นสูงประมาณ ๒ ฟุต เป็นไม้ล้มลุกงอกงามในฤดูฝน แห้งตายในฤดูแล้ง โดยมากมักปลูกไว้ทำยา

ประโยชน์

ใช้เป็นยารักษาโรคต่าง ๆ ตามตำราโบราณว่า ใบแก้ครั่นเนื้อครั่นตัว แก้เมื่อยขบ

ดอกกระจายเลือดอันเป็นลิ่มเป็นก้อนให้ตก

รากแก้เลือดกำเดาออกทางจมูก แก้อาเจียนเป็นโลหิต หัวหรือแง่ง ขับระดูประจำเดือนของสตรีให้เป็นปกติ

แพทย์ตามชนบท ใช้หัวฝนกับสุราหรือน้ำเปล่า ทาแก้ฟกช้ำบวมขัดเคล็ดยอกแพรงได้ดีมาก

น้ำคั้นจากหัวผสมกับเกลือสตุ ๑ ช้อนโต๊ะ กินเป็นยาถ่ายแก้บิดไม่เป็นอันตรายต่อลำไส้เลย น้ำคั้นจากหัวผสมกับการบูรและน้ำมันเบ็นซิน ใช้ทาแก้โรคเหน็บชาชนิดขาบวมได้ผลดีมาก ใช้หัวโขลกพอกบาดแผลสดเป็นยาสมานบาดแผลและห้ามโลหิตให้หยุดได้ดีมาก เอาหัวว่านนี้หมกไฟแล้วเอามาตำคั้นเอาแต่น้ำกินแก้บิดดีนัก ทางภาคอีสานใช้หัวว่านนี้หั่นเป็นแว่นบาง ๆ ๗ แว่น กินเป็นยาขับผายลมในลำไส้แก้โรคมีแกสในกระเพาะอาหาร ทำให้ทั้งเลอออกมาและผายลมดีมาก

ชื่อตามที่เรียกกัน

ปูเลย (เหนือ)  ว่านไฟ (พายัพ)  ปูลอย (พายัพ)  ไพล (ทั่วไป )

การปลูก

ใช้ดินร่วน ๆ ปลูกหรือจะเอาดินปนทรายปลูกก็ใช้ได้ เอาหัวหรือแง่งมา ใช้ดินกลบพอมิด รดน้ำวันละครั้งเดียวตอนเช้า อย่าให้โชกนัก

บทคัดลอกจาก “ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีปลูกว่าน” โดย สมาคมพฤกษชาติแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์

รวบรวมและเรียบเรียงโดย นายเลื่อน กัณหะกาญจนะ

เผยแพร่โดย ทีมงาน www.farmssb.com